Vijf tips voor veilig werken op hoogte

25 augustus 2015 - Steeds meer organisaties en ZZP'ers raken zich bewust van de noodzaak om maatregelen te treffen om valgevaar te voorkomen.

Een positieve ontwikkeling, maar er zijn vaak nog veel vraagtekens op het gebied van valbeveiliging waardoor onveilige situaties ontstaan op de werkplek. Het (herhaaldelijk) trainen van basisvaardigheden en reddingstechnieken, het schrijven van RI&E's, evaluaties en keuring van valbeveiliging zijn noodzakelijk om  veilig werken op hoogte mogelijk te kunnen maken.

Training & opleiding
Niet alleen de Arbeidsomstandighedenwet verplicht werkgevers tot het organiseren van opleidingen met betrekking tot veilig werken op hoogte, de vele verschillende materialen die verkrijgbaar zijn en variatie in de bijbehorende toepassingen vragen hier ook zelf om. Ward Luitjes, eigenaar van SafetyPro, beaamt het belang van een goede en intensieve opleiding. "In de basis lijken harnassen, vallijnen en andere systemen vaak op elkaar, de toepassingen kunnen echter sterk verschillen. Het is van levensbelang dat werknemers een juiste opleiding volgen zodat ze kennis hebben van wetgeving, basisprincipes en de verschillende toepassingsmethodes. Vaak blijkt al snel tijdens een basisopleiding dat belangrijke basisprincipes zoals de valfactor, minimale vrije ruimte, het Harness Suspension Trauma of het verschil tussen werkplaatsbeperking- en werkpositionering niet eens bekend zijn, terwijl deze begrippen de basis vormen voor het werken met valbeveiliging." Luitjes geeft aan dat steeds meer bedrijven de noodzaak van opleiding en training inzien; "Het is van levensbelang dat werknemers die met deze materialen in aanraking komen precies weten wat er kan en mag en wat beslist niet. Door een goede mix te maken van wetgeving, theorie en het herhalen van praktijkoefeningen zorgen wij dat deelnemers aan onze trainingen ook echt weten én begrijpen waar ze mee bezig zijn. Er wordt vervolgens een certificaat uitgeschreven, zodat de deelnemers aantoonbaar competent zijn, een wettelijke eis."

Redding uit valbeveiliging
Trainingen die zich richten op de basisvaardigheden is een goed begin maar nog zeker niet voldoende. Wat te doen wanneer een collega die is gevallen twee meter lager bewusteloos in zijn/haar harnas hangt? Naast het volgen van een basistraining is het van levensbelang dat men weet hoe iemand uit valbeveiliging gered kan worden. Ook dit is een wettelijke verplichting. Luitjes: "Het Harness Suspension Trauma is één van de meest besproken risico's. Al na tien minuten, afhankelijk van de conditie van het slachtoffer, kan dit trauma zich voordoen met in het slechtste geval de dood als gevolg. Helaas zien we dat nog maar weinig organisaties ook investeren in een training gericht op redding en de aanschaf van bijbehorende materialen. Dit vormt een groot gevaar; wanneer iemand in een harnas komt te hangen dient deze persoon zo snel mogelijk uit deze positie bevrijd te worden, het liefst nog vóór dat de hulpdiensten arriveren. Veel organisaties zijn in de veronderstelling dat ze veilig werken zolang er op een juiste manier gebruik gemaakt wordt van valbeveiliging. Dit is dus duidelijk niet het geval."

Schrijf een uitgebreide n heldere RI&E
In een RI&E (Risico Inventarisatie- en Evaluatie) worden de risico's beschreven die betrekking hebben op de persoonlijke veiligheid en de gezondheid op de werkplek. Tevens wordt hier beschreven welke maatregelen door de werkgever worden getroffen om deze risico's te minimaliseren. Deze RI&E moet inzichtelijk zijn voor de werknemers. Luitjes: "Door voorafgaand aan werkzaamheden een uitgebreide en heldere RI&E te schrijven wordt de organisatie gedwongen om kritisch naar de situatie te kijken. Voor de werknemers is het vervolgens duidelijk hoe de werkzaamheden moeten worden uitgevoerd. Mocht er zich toch nog een onveilige situatie voor doen heeft de werknemer het recht om de werkzaamheden te staken en de RI&E te laten aanpassen. Dit is natuurlijk iets waar de werkgever niet op zit te wachten. Door voorafgaand kritisch naar veiligheid te kijken voorkomt de werkgever werkonderbrekingen en wordt de veiligheid zeer sterk vergroot."

Toezicht, evaluatie en inspectie
Werkgevers zijn wettelijk verplicht te voorzien in training, materiaal en nazorg. Werknemers zijn vervolgens niet alleen verantwoordelijk voor het eigen gedrag, ook dienen ze collega's aan te spreken over mogelijke onveilige situaties.  Daarbij wordt vaak één (of meerdere, afhankelijk van de grootte van het team) toezichthouder(s) aan aangewezen die onveilig situaties dienen te voorkomen, te signaleren en eventueel het werk stil kan leggen. Luitjes: "Creëer een werksfeer waarbij veiligheid wordt gestimuleerd. Helaas zie ik te vaak machoculturen waarbij risico's soms zelfs bewust worden genomen. Er zijn daarentegen ook organisatie die veilig gedrag op een positieve manier stimuleren en soms zelfs belonen. Wij laten de deelnemers van onze trainingen aan het begin altijd een crashtest zien in ons trainingscentrum met een dummy die een val van 1,5 meter maakt. De impact van deze val is zó groot dat we meteen iedereen op scherp hebben staan." Buiten het houden van toezicht dienen werkzaamheden ook geëvalueerd te worden. Luitjes: "Betrek ook de werknemers bij deze evaluatie, zij weten het best waar gevaren zich voor doen en praten over het algemeen graag over hetgeen ze meemaken op de werkvloer. Door een goede evaluatie kan een RI&E worden aangescherpt wat twee grote voordelen met zich meebrengt: hogere veiligheid en minder werkonderbrekingen".
Dan is er nog de keuring van valbeveiliging. In het arbeidsomstandighedenbeleid is vastgelegd dat PBM valbeveiliging minimaal ééns per twaalf maanden, of na een val- of incident moet worden geïnspecteerd. Deze frequentie kan worden verhoogd wanneer de fabrikant- of de intensiteit van gebruik hier om vraagt.
Luitjes: "Het is van groot belang dat valbeveiliging periodiek wordt gekeurd, waarbij eens per twaalf maanden echt de ondergrens is. Goedkope merken valbeveiliging mogen soms maar maximaal drie jaar worden gebruikt, de betere A-merken tien jaar. Beschadigingen, verf, olie, verbranding door lasvonken, vervormingen; kleine mankementen kunnen grote gevolgen hebben. Een kleine beschadiging aan een leeflijn bijvoorbeeld kan bij een piekbelasting precies op dat punt volledig doorscheuren. De gevolgen hiervan spreken voor zich. Zorg er voor dat iedereen zijn eigen set valbeveiliging heeft. Op deze manier weet men precies wat er met de materialen is gebeurd en wat de staat is. Materialen moeten ook worden onderhouden, een harnas of een veiligheidslijn moeten afhankelijk van de intensiteit van gebruik periodiek worden schoongemaakt of zelfs worden gewassen. Dit komt niet alleen de levensduur maar ook het gebruiksgemak ten goede. Zorg dat u uw valbeveiliging voor én na gebruik zelf inspecteert op mogelijke beschadigingen of gebreken."

Herhaling
De opleidingen met betrekking tot veilig werken op hoogte dienen periodiek herhaald te worden. De geldigheidsduur van een certificaat verschilt per type opleiding. Luitjes: "Vooral de trainingen die betrekking hebben op reddingstechnieken dienen vaker herhaald te worden. De reddings- en evacuatiesets die vandaag de dag verkrijgbaar zijn zijn steeds eenvoudiger- en effectiever in gebruik. Wanneer een reddingsset een halfjaar achter in de wagen ligt en hier nooit meer naar is omgekeken hebben veel mensen er moeite mee om onder druk snel, effectief en vooral veilig een reddingsactie in gang te zetten. Buiten een jaarlijkse herhalingstraining zou er bij voorkeur iedere twee maanden intern een redding geoefend moeten worden om zo reddingstechnieken op scherp te houden."

Doorsturen  |  Reageer  |  Nieuwsbrief