Een mantelzorger in dienst: welke rol speelt de werkgever?

7 september 2017 - Nederland kent een groot aantal mantelzorgers. Iemand is mantelzorger wanneer deze persoon gedurende langer dan drie maanden, meer dan acht uur voor iemand zorgt. Vaak gaat het om een partner, kind of (schoon)ouder.

Thuiszorgorganisatie Zuster Jansen geeft aan dat veel mantelzorgers het moeilijk vinden de zorg voor iemand te combineren met een baan en productief zijn op werk. Dit is de reden dat zei een artikel voor zowel werkgevers als werknemers heeft opgesteld met alle belangrijke hulpmiddelen, wetten en andere regelingen.  
De situatie van de werknemer
Voor werknemers kan het moeilijk worden om het werk, de zorg en het gezin met elkaar te combineren. Ook ruimte voor een eigen sociaal leven kan sterk ontbreken. Dat is zonde, want juist uit sociale contacten en activiteiten put men doorgaans veel positieve energie. Energie die ook op de werkvloer eigenlijk onmisbaar is.

Verlofregelingen
Werknemers die mantelzorger zijn, kunnen tegenwoordig een beroep doen op verschillende wettelijke regelingen. Er zijn bijvoorbeeld diverse vormen van verlof waar een werkgever mee te maken kunt krijgen. Hieronder zet Zuster Jansen de verschillende vormen op een rij

Calamiteitenverlof / kort verzuimverlof
Het woord calamiteitenverlof zegt het al een beetje: dit is verlof die een werknemer kan aanvragen wanneer er spoedeisende of onvoorziene persoonlijke omstandigheden zijn. Dit calamiteitenverlof, ook wel kort verzuimverlof, kan enkele uren maar ook enkele dagen duren. Dit hangt uiteraard geheel af van de situatie. De werkgever betaalt het salaris van een werknemer bij dit soort verlof altijd door. Een verzoek om calamiteitenverlof/kort verzuimverlof mag niet geweigerd worden. Wel mag een werkgever achteraf vragen aan een werknemer om aan te tonen dat het verlof echt nodig was.
In welke gevallen heeft iemand recht op calamiteitenverlof/kort verzuimverlof?
 

• Als er door een situatie van overmacht direct vrij genomen moet worden.
• Als er een bepaalde maatschappelijke verplichting alleen vervuld kan worden als er vrij genomen wordt.
• Als er bijzondere persoonlijke omstandigheden zijn.

Voorbeelden van situaties die kunnen voorkomen zijn:
 

• Een kind dat opeens ziek is geworden;
• Een partner die moet bevallen;
• Het overlijden van een direct familielid;
• Stemmen onder werktijd;
• Naar de dokter gaan (en er is geen mogelijkheid dit buiten werktijd te doen);
• De waterleiding thuis is gesprongen en men moet een specialist regelen die dit probleem verhelpt.

‘’Het gaat bij calamiteitenverlof dus niet altijd om een zorgtaak, maar er kan wel sprake zijn van aanverwante zaken. Het kan dus goed zijn dat uw werknemer, als deze mantelzorger is, een keer dit soort verlof nodig heeft," aldus Zuster Jansen

Kortdurend zorgverlof
Een werknemer heeft recht op zorgverlof als er bijvoorbeeld sprake is van een ouder, een kind of een partner die ziek is geworden. Dit geldt ook voor andere mensen in de directe omgeving, zoals broers, zussen, grootouders, huisgenoten of andere bekenden. Per twaaf maanden heeft de werknemer recht op een maximaal aantal uren zorgverlof. In het geval van kortdurend verlof, wordt het verlof zo snel mogelijk bij de werkgever gemeld door de werknemer.
Zuster Jansen geeft aan: ‘’Tijdens kortdurend verlof betaalt u minstens 70 procent van het salaris door. U mag achteraf vragen om bewijs, dat het verlof daadwerkelijk nodig was. Dit kan bijvoorbeeld een afspraakbevestiging zijn van het ziekenhuis, of een rekening van de dokter. Een voorwaarde van kortdurend zorgverlof is dat de werknemer de enige is die op dat moment voor de zieke kan zorgen. Op de eerste dag wordt meestal calamiteitenverlof of ander kort verzuimverlof aangevraagd, maar dit kan later veranderen in kortdurend zorgverlof.’’

Langdurend zorgverlof
Mantelzorgers kunnen van tevoren niet voorzien hoe lang zij genoodzaakt zijn om voor iemand te zorgen. Het kan dus zijn dat kortdurend verlof ineens langdurend zorgverlof wordt denk bijvoorbeeld aan de palliatieve zorgvorm. Eerder was het zo dat zorgverlof alleen mocht worden opgenomen om te kunnen zorgen voor directe familieleden, maar tegenwoordig is dit uitgebreid naar tweedegraads familieleden, huisgenoten en vrienden.
Bij langdurend zorgverlof gaat het dus om zorg voor iemand die langdurig ziek of hulpbehoevend is. De enige voorwaarden hiervoor zijn dat de verzorging absoluut noodzakelijk is, en dat degene die het aanvraagt de enige persoon is die deze zorg kan bieden. Zuster Jansen: ‘’Werknemers dienen dit verlof minstens twee weken vóórdat het verlof moet plaatsvinden, bij u aan te vragen. U mag vervolgens vragen om meer informatie, zodat u kunt bepalen of er daadwerkelijk recht is op dit verlof.’’
Langdurig verlof mag bovendien ook in het buitenland plaatsvinden, als de zieke of hulpbehoevende persoon daar woont. Er is niet bij wet bepaald dat deze zorg in Nederland moet plaatsvinden. Bij langdurend verlof is het zo dat de werknemer geen recht heeft op doorbetaling van het salaris.
de Zorgmanager van Zuster Jansen geeft hierbij als tip: ‘’Wilt u meer gedetailleerde informatie over deze verlofregelingen? Bekijk dan ook eens de website van de Rijksoverheid, waarop alles uitgebreid wordt uitgelegd.’’

Zelf invulling geven aan de cao
Steeds vaker kiezen bedrijven ervoor om bepaalde afspraken te maken in de cao, zodat werk en privé beter gecombineerd kunnen worden. Er wordt op deze manier geïnvesteerd in flexibeler werken en duurzaam inzetbare werknemers.

Flexibiliteit op de werkvloer
Afhankelijk van de branche waarin een bedrijf opereert en de werkzaamheden die worden uitgevoerd, kan een werkgever samen met een werknemer kijken hoe er flexibeler gewerkt kan worden. Is er sprake van ploegendienst en zou de werknemer bijvoorbeeld gebaat zijn bij het wisselen van diensten of bij het uitsluiten van nachtdiensten?
Zuster Jansen geeft hierbij aan dat het belangrijk is te kijken naar de mogelijkheden hierin. ‘’Worden de uren die nu op contract staan, optimaal ingevuld (voor zowel u als uw werknemer)? Of is het voor beide partijen mogelijk om hierin nog te schuiven?’’
In 2016 voerde de FNV een onderzoek uit in het kader van de Dag van de Mantelzorg (jaarlijks in november) waaruit bleek dat mantelzorgers die werken, het over het algemeen beter volhouden dan de mantelzorgers die geen baan hebben. Vermoedelijk spelen de afleiding die men heeft op het werk en de steun van collega’s hier een grote rol in. Zuster Jansen zegt: ‘’Ondanks het feit dat een deel van de mantelzorgers zich overbelast voelt, is het ook voor hen belangrijk dat het mogelijk blijft om goed te functioneren op het werk. Hier kan de werknemer dus uw hulp bij nodig hebben.‘’ Ook de onderzoekers van het FNV stellen dat het mantelzorgers zou helpen als werkgevers:
 

• meedenken
• eventueel flexibele werktijden kunnen bieden
• weten van de mogelijkheden als het gaat om betaald verlof
• eventueel de mogelijkheid bieden om vanuit huis te kunnen werken

Steun op het werk
Mantelzorgers kunnen veel steun ervaren als ze prettige contacten hebben op de werkvloer of privé. Dit kan een vriend, vriendin of familielid zijn waarmee de werknemer regelmatig contact heeft.
Zuster Jansen geeft aan werkgevers het volgende mee: ‘’Ook kunt u zelf tot op zekere hoogte deze rol op u nemen. U zou de werknemer bijvoorbeeld eens in de maand kunnen uitnodigen voor een persoonlijk gesprek, waarbij u even kort bespreekt hoe het gaat (zonder te veel te vragen naar informatie die eigenlijk privé is). U kunt daarbij vragen of u nog iets kunt betekenen voor de werknemer.
Er hoeft dan lang niet altijd actie ondernomen te worden, maar de werknemer zal het gevoel hebben dat hij/zij gehoord wordt. Dit zorgt voor positieve energie en een betere band. U laat hiermee bovendien zien dat u geeft om uw werknemers, en dat er alles aan doet om op de hoogte te blijven van wat er zoal speelt bij het personeel.’’
Denk actief mee met uw mantelzorger
Naast de bovenstaande punten is het voor een werknemer ook fijn als er oplossingen zijn die het leven weer wat meer in balans brengen. Hieronder noemen we een aantal voorbeelden van tips die voor een werknemer wat zorg uit handen nemen. Deze tips hebben bijvoorbeeld te maken met het regelen van vervangende zorg, het vinden van steun of het krijgen van een vergoeding.
Respijtzorg
Met respijtzorg is het mogelijk om (een deel van) de zorgtaken tijdelijk aan een ander over te dragen. Zo kan de mantelzorger bijvoorbeeld op vakantie, of is er de mogelijkheid om even weer op adem te komen. Respijtzorg kan verschillende vormen hebben: opvang buitenshuis, thuiszorg of hulp door een vrijwilliger. In het geval van vrijwilligerswerk kan respijtzorg gratis zijn, maar in andere gevallen kan degene die verzorgd wordt een beroep doen op bijvoorbeeld de Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning) of de Wet langdurige zorg. Het is verstandig om contact op te nemen met de gemeente en zorgverzekeraar, om samen te bepalen wat er mogelijk en nodig is.
Particuliere thuiszorg
In sommige gevallen, wanneer de zorg te intensief wordt, kan het verstandig zijn om de zorg over te laten nemen door professionele verzorgenden. Dit kan bij de zorgvrager thuis, desnoods in combinatie met mantelzorg. De zorgvrager kan op zoek gaan naar reguliere thuiszorg, maar kan ook particuliere thuiszorg inschakelen.
Steun van lotgenoten
Heeft u het idee dat uw werknemer graag zou willen praten met lotgenoten, en op zoek is naar informatie die voor hem of haar relevant is? Of bent u een werknemer die zich herkent in het verhaal? Verwijs hem/haar dan door naar Mezzo. Zij brengen niet alleen lotgenoten met elkaar in contact, maar bieden ook een schat aan informatie over de rechten van mantelzorgers. Uw werknemer kan veel hebben aan deze website en het netwerk.
Vergoedingen
Er is geen algemene mantelzorgvergoeding, maar er zijn wel verschillende andere vergoedingen waar uw werknemer mogelijk voor in aanmerking komt. Denk hierbij aan:
 

• extra kinderbijslag (als het gaat om een kind dat verzorgd moet worden)
• vergoeding reiskosten
• parkeerbeleid en vergoeding
• openbaar vervoer
• vergoedingen vanuit de zorgverzekeraar
• mantelzorgwaardering

Zoals u heeft kunnen lezen, kan er voor een werkgever een belangrijke rol weggelegd zijn als er een mantelzorger in dienst is. Het belangrijkste hierin is dat de situatie bespreekbaar is, en dat de werknemer ook aangemoedigd wordt om eerlijk te zijn over de situatie en de behoeften die er zijn. Vanaf dat punt kan er samen verder worden overlegd over de mogelijkheden.
 

Doorsturen  |  Reageer  |  Nieuwsbrief