NWO en bedrijfsleven investeren 28 miljoen euro in innovatief onderzoek

12 november 2018 - Ruim 75 wetenschappers kunnen gaan werken aan nieuwe innovaties, samen met het bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties. Dat gebeurt binnen zes grote onderzoeksprogramma’s, waarvoor die groen licht kregen.

De onderzoeken richten zich op de ontwikkeling van sterkere sla-soorten, nieuwe robotica voor voedselproductie, geavanceerde beeldtechnieken om vaatziekten op te sporen, schone chemische processen voor de opslag van groene stroom, slimmere optische meettechnieken, en meer kennis over het gebruik van bubbels bij maritieme toepassingen.
Binnen zes nieuwe onderzoeksprogramma’s gaan wetenschappers een innige samenwerking aan met bedrijven en maatschappelijke organisaties. Samen gaan ze de komende jaren technologieën ontwikkelen die moeten zorgen voor wetenschappelijke en industriële doorbraken. Aan de basis van het onderzoek staan grote maatschappelijke behoeften, zoals duurzamere voedselproductie, efficiëntere zorg en minder belasting voor het milieu. 

Grensverleggend werken
De onderzoeksprogramma’s worden gefinancierd vanuit NWO’s financieringsinstrument ‘Perspectief voor de topsectoren’. Ieder jaar kent NWO met Perspectief financiering toe aan vijf of zes nieuwe onderzoeksprogramma’s die passen binnen de topsectoren. Dat zijn gebieden waarin het Nederlandse bedrijfsleven en onderzoekscentra wereldwijd uitblinken en hun koppositie willen versterken. Met Perspectief daagt NWO wetenschappers en andere partijen uit om nieuwe onderzoekslijnen op te zetten die de grenzen van wetenschappelijke disciplines overstijgen. Door deze grootschalige en gezamenlijke aanpak kunnen de onderzoekspartners veel meer bereiken dan wanneer ze afzonderlijk te werk zouden gaan.

Maatschappelijke en economische waarde
‘Met deze multidisciplinaire aanpak werken ze niet alleen aan wetenschappelijke en maatschappelijke problemen, zegt Anke Stekelenburg, die bij NWO de Perspectief-financieringen coördineert. De deelnemers leveren ook belangrijke bijdragen aan de Nederlandse economie, en versterken met hun onderzoeksresultaten de internationale concurrentiepositie van ons land.’

Onderzoeksbudget
De zes onderzoeksprogramma’s die nu van start kunnen, hebben een budget van in totaal 28 miljoen euro. negentien miljoen euro is afkomstig van NWO, uit financiering van Perspectief. De overige negen miljoen euro wordt geïnvesteerd door bedrijven en andere organisaties die aan de onderzoeken deelnemen. Met het totaalbudget kunnen 57 promovendi en negentien postdocs de komende zes jaar aan de slag.

Tien jaar Perspectief
NWO-domein Toegepaste en Technische Wetenschappen (TTW) voert het financieringsprogramma Perspectief uit in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Vandaag viert NWO het tienjarig jubileum van Perspectief. Dat gebeurt tijdens NWO’s innovatiefestival Teknowlogy, dat plaatsvindt in de Rijtuigenloods in Amersfoort. Hier werd de honorering van de onderzoeksprogramma’s bekend gemaakt.
 
Gehonoreerde programma’s
Beter begrip van bellen in maritieme technologie
AQUA – Water Quality in Maritime Hydrodynamics
Luchtbellen in water dempen onderwatergeluid en verminderen de wrijving onder een schip waardoor het minder brandstof nodig heeft. Hoewel het gedrag van luchtbellen in zoet water redelijk bekend is, gedragen bellen zich in zout zeewater heel anders. In dit programma vergelijken de onderzoekers luchtbellen in verschillende soorten water, variërend van zoet water tot natuurlijk zeewater, om te begrijpen hoe je ze kunt gebruiken om wrijving, geluidsvoortplanting en cavitatie te sturen. Uiteindelijk doel is om te kunnen voorspellen hoe de ‘samenstelling’ van water de luchtbellen beïnvloedt.
Programmaleider: Prof. dr. D. Lohse (Universiteit Twente)
Deelnemers: AkzoNobel, Damen Shipyards Group, IHC A.P. Møller- Maersk, Koninklijke Marine, MARIN, Maritiem Kennis Centrum, NIOZ, STX-France, Technische Universiteit Delft, TNO, Universiteit Twente, Wärtsilä

Moleculen bouwen met duurzame elektriciteit
Electrons to Chemical Bonds (E2CB)
In 2050 wil de Nederlandse chemische industrie negentig procent minder koolstofdioxide uitstoten dan nu. Elektrochemie, ofwel moleculen maken met behulp van elektriciteit, kan twee vliegen in een klap slaan. Het reduceert niet alleen de CO2-uitstoot, maar maakt het ook mogelijk overschotten aan elektriciteit uit duurzame bronnen zoals wind en zon op te slaan in chemische bindingen. Op dit moment zijn er echter nog weinig elektrochemische processen bekend die op industriële schaal bruikbaar zijn.
Het programma EC2B wil hier verandering in brengen. Het consortium richt zich op de hele keten: van materiaalonderzoek op de nanoschaal tot en met verschillende typen reactoren op de macroschaal. De onderzoekers willen nieuwe schaalbare elektrochemische processen ontwikkelen om onder andere methaan, vloeibare koolwaterstoffen en ammoniak te maken, en om biomassa om te zetten in nuttige chemische bouwstenen.
Programmaleider: Prof. dr. B. Dam (Technische Universiteit Delft)
Deelnemers: Avebe, Brightlands, Hyet, Nuon, Proton Ventures, Rijksuniversiteit Groningen, Shell, Smartport, Tata Steel, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, TNO, Universiteit Leiden, Universiteit Twente, Wageningen University & Research, Yara

Flexibele robotica voor voedselproductie
Cognitive Robots for Flexible Agro Food Technology (FlexCRAFT)
Voedselproductie moet zo hygiënisch, efficiënt en duurzaam mogelijk zijn. Daarnaast zijn steeds minder mensen bereid om saai en zwaar werk te doen in warme kassen of in gekoelde ruimtes waarin bijvoorbeeld kipproducten worden verwerkt. Robots kunnen een oplossing bieden, maar dan moeten ze wel om kunnen gaan met de grote variaties in vorm, grootte en hardheid van verschillende voedselproducten. Dat is nu nog moeilijk. Het programma FlexCRAFT ontwikkelt nieuwe robottechnologie om onder andere automatisch tomaten te oogsten. Ook moet deze robotica helpen bij het verwerken van voedingsmiddelen. Voorbeelden daarvan zijn kipproducten bewerken en verpakken, maar ook zakken chips en pakken koekjes netjes verpakken in dozen met verschillende afmetingen.
Nederland is wereldwijd de tweede grootste exporteur van agrofood-producten, en de derde grootste leverancier van technologie voor de agrofood-sector. Dit programma draagt bij aan het versterken van de Nederlandse concurrentiepositie in deze branches.
Programmaleider: Prof. dr. ir. E.J. van Henten (Wageningen Universiteit & Research)
Deelnemers: ABB, AgriFoodTech Platform, Aris BV, BluePrint Automation, Cellar Land, Cerescon, Demcon, Festo, GMV, Houdijk Holland, Marel Stork Poultry Processing, Maxon Motor, Priva, Protonic Holland, Rijk Zwaan, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, Universiteit Twente, Universiteit van Amsterdam, 3DUniversum, Wageningen University & Research

Kennis versterkt sla
LettuceKnow: Science-Based Improvement of Salad
Hoe kun je ervoor zorgen dat sla en andere gezonde bladgroenten ook goed groeien tijdens droge, hete omstandigheden zoals afgelopen zomer? En hoe kun je ze goed laten gedijen in verzilte grond, onder druk van ziekteverwekkers of in meerlagenkweek onder ledverlichting? Het programma LettuceKnow gebruikt sla als modelgewas voor wetenschappelijk onderzoek naar de optimale genetische samenstelling van bladgroenten en andere zogeheten samengesteldbloemigen, zoals zonnebloem en witlof.
In dit programma werken zes grote groenteveredelaars samen met twaalf wetenschappelijke onderzoeksgroepen en het Centrum voor Genetische Hulpbronnen. De onderzoekers combineren kennis over genvarianten en hun activiteit in meer dan 500 grotendeels wilde slalijnen met geavanceerde fenotyperings-, bioinformatica- en machine-learningtechnieken. Zo willen ze achterhalen hoe genetische verschillen de groei en weerbaarheid bepalen. Vervolgens willen ze deze kennis inzetten om gezonde, sterke slarassen te ontwikkelen die bestand zijn tegen veranderende klimaatomstandigheden, plantenziekten en nieuwe kweekcondities.
Programmaleider: Prof. dr. G. van den Ackerveken (Universiteit Utrecht)
Deelnemers: Bejo Zaden, Centre for Genetic Resources, ENZA Zaden, Rijk Zwaan, Syngenta, Takii & Co. Ltd., Vilmorin & Cie, UMC Utrecht, Universiteit Leiden, Universiteit Utrecht, Wageningen University & Research

Meer inzicht uit licht
Synoptic Optics
Met optische technieken kunt u iets zeggen over de grootte, structuur en samenstelling van het belichte object. De meeste optische technieken kijken echter slechts naar veranderingen in een paar specifieke eigenschappen van het licht, zoals de intensiteit of de draaiing van de polarisatie. Binnen het programma Synoptic Optics gaan onderzoekers methoden ontwikkelen om alle eigenschappen tegelijk te analyseren. Slimme algoritmen en signaalverwerkingstechnieken zorgen ervoor dat de uitgebreidere metingen net zo snel zijn als conventionele methoden. Daarnaast zullen ze een nieuwe optische bron ontwikkelen om snel alle eigenschappen van het licht te kunnen meten met duizenden golflengten tegelijkertijd.
Het programma is gericht op een aantal specifieke toepassingen. Die variëren van het meten van voedselkwaliteit en luchtvervuiling tot het detecteren van minuscule afwijkingen in materialen voor de halfgeleiderindustrie.
Programmaleider: Prof. dr. H.P. Urbach (Technische Universiteit Delft)
Deelnemers: Airbus, Bronkhorst, Cosine, Demcon, Grass Valley, Holoeye, Holst Centre, KNMI, Lionix, MenloSystems, Nexperia, Radboud Universiteit, Settels Savenije, Sioux, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, TNO, Universiteit Leiden, Universiteit Twente, Universiteit Utrecht, VDL, VSL

Nieuwe 3D-echotechniek verbetert diagnose van vaatziekten
Ultrafast Ultrasound Imaging for Extended Diagnosis and Treatment of Vascular Disease (ULTRA-X-TREME)
Bloedvatproblemen kunnen levensgevaarlijk zijn. Voorbeelden daarvan zijn herseninfarcten die ontstaan door aderverkalking in de halsslagaders, of fatale scheuringen van de buikslagader als de vaatwand verzwakt is geraakt. Om de kans daarop te bepalen, meten artsen tegenwoordig vrijwel alleen de doorsnede van die aangetaste vaten. Dat blijkt echter maar een beperkte voorspellende waarde te hebben. Het gevolg is dat veel mensen risicovolle behandelingen ondergaan terwijl die helemaal niet nodig waren. Daarnaast worden gevaarlijke gevallen gemist.
Dit programma ontwikkelt nieuwe supernauwkeurige echotechnieken om de vaatwanden en bloedstroming driedimensionaal in beeld te brengen. De onderzoekers ontwikkelen nieuwe opnemers, contrastmiddelen en analysetechnieken om veel beter te kunnen bepalen of een behandeling nodig is.
Het consortium achter ULTRA-X-TREME bestaat uit ziekenhuizen, industriële partners en de beste Nederlandse onderzoeksgroepen op het gebied van echografische techniek en biomechanica van bloedvaten.
Programmaleider: Prof. dr. ir. C.L. de Korte (Radboudumc en Universiteit Twente)
Deelnemers: ANSYS, Bracco Suisse S.A., Catharina ziekenhuis, Erasmus MC, Harteraad, Mindray, Nederlandse Vereniging voor Vaatchirurgie (NVVV), Philips Electronics Nederland, Pie Medical Imaging, Radboudumc, Rijnstate ziekenhuis, Technische Universiteit Delft, Technische Universiteit Eindhoven, TOMTEC Imaging Systems, Universiteit Twente, Vermon S.A., Verasonics
 

Doorsturen  |  Reageer  |  Nieuwsbrief